طرح حذف چهار صفر از پول ملی که طی سال‌های گذشته بارها در محافل اقتصادی، مجلس شورای اسلامی و نهادهای سیاست‌گذار مورد بررسی قرار گرفته بود، سرانجام با تأیید شورای نگهبان رسمیت یافت و به قانون تبدیل شد. بر اساس این مصوبه، واحد پول رسمی کشور از «ریال» به «تومان» تغییر می‌یابد و هر تومان جدید برابر با ۱۰ هزار ریال کنونی تعریف می‌شود. این تحول، به عنوان یکی از مهم‌ترین اصلاحات ساختاری در نظام پولی و مالی کشور، وارد مرحله اجرایی می‌شود.
چرا حذف صفر ضروری شد؟
کاهش ارزش پول ملی طی دهه‌های اخیر به دلیل اثرات تورم مزمن، تحریم‌های اقتصادی، رشد نقدینگی و کاهش قدرت خرید ریال، موجب شده بود که مبادلات روزمره، محاسبات مالی، قیمت‌گذاری کالاها و حتی نگارش ارقام در امور حسابداری و بودجه‌ای با دشواری‌هایی جدی روبه‌رو شود. حضور تعداد زیاد صفرها در اسکناس‌ها و ارقام بانکی، علاوه بر ایجاد پیچیدگی در محاسبات، بر ذهنیت ارزش پول ملی و ارزیابی اقتصادی مردم نیز تأثیر منفی گذاشته بود.
کارشناسان اقتصادی معتقدند حذف صفر از پول ملی، تورم را مهار نمی‌کند، اما می‌تواند در صورت همراهی با سیاست‌های پولی و مالی مناسب، به ثبات‌بخشی به نظام ارزی، تسهیل معاملات و ارتقای اعتبار واحد پولی کمک کند.
اهداف کلیدی اجرای این طرح
-
ساده‌سازی مبادلات پولی و نگارش ارقام مالی
-
افزایش خوانایی فاکتورها، برچسب قیمت‌ها و حساب‌ها
-
بهبود تصویر روانی و ذهنی ارزش پول ملی در بین مردم
-
کاهش هزینه‌های چاپ و انتشار اسکناس در بلندمدت
-
کمک به ساماندهی بخش حسابداری در شرکت‌ها و سازمان‌ها
-
ایجاد مقدمه‌ای برای اصلاحات عمیق‌تر پولی و بانکی
روند بررسی و تصویب
طرح حذف چهار صفر نخستین‌بار در دولت دهم مطرح شد و سپس در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به صورت جدی‌تر در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت. پس از چند مرحله بررسی، طرح در مجلس تصویب شد اما شورای نگهبان ایراداتی درباره نحوه اجرا و تعیین دوره گذار مطرح کرد. اکنون با اصلاحات اعمال شده، شورای نگهبان این مصوبه را تأیید و برای اجرا ابلاغ کرده است.
جزئیات دقیق مصوبه
-
واحد پول رسمی کشور: تومان
-
واحد فرعی پول: ریال جدید
-
هر تومان = ۱۰ هزار ریال فعلی = ۱۰۰ ریال جدید
-
اسکناس‌ها و سکه‌های فعلی تا پایان دوره گذار معتبر خواهند بود.
دوره گذار چگونه اجرا می‌شود؟
مدت دوره گذار بین دو تا سه سال تخمین زده شده است. در این مدت:
-
اسکناس‌ها و سکه‌های فعلی به‌تدریج جمع‌آوری می‌شوند.
-
سامانه‌های بانکی، تجاری و مالی با واحد پولی جدید هماهنگ می‌شوند.
-
قیمت‌ها در برچسب‌ها، فاکتورها و سیستم‌ها با دو واحد قدیم و جدید نمایش داده می‌شود.
-
آموزش عمومی از طریق رسانه‌ها انجام خواهد شد.
بانک مرکزی وظیفه راهبری، نظارت و برنامه‌ریزی کل فرآیند را بر عهده خواهد داشت.
تأثیر این طرح بر مردم
در مرحله نخست، تغییری در قدرت خرید مردم ایجاد نمی‌شود، زیرا ارزش واقعی پول ثابت است و تنها شکل ریاضی نمایش اعداد تغییر می‌کند.
برای مثال:
۱۰۰۰۰ ریال امروز → ۱ تومان جدید
۱۰۰ میلیون ریال امروز → ۱۰ هزار تومان جدید
شرط موفقیت طرح
کارشناسان تأکید می‌کنند اجرای موفق حذف صفر مشروط به:
-
کنترل تورم
-
مدیریت نقدینگی
-
اصلاح نظام بانکی
-
ثبات نرخ ارز
است. در غیر این صورت، صفرها به‌مرور بازمی‌گردند.
