آغاز طرح جدید نوسازی موتورسیکلت‌های فرسوده، یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت در حوزه کاهش مصرف سوخت و کنترل آلودگی هوا محسوب می‌شود. این طرح که تحت عنوان «جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده با مدل‌های جدید» و با مکانیسم «کلید به کلید» عملیاتی شده، پس از حدود ۴۰ سال توقف در فرآیند نوسازی ناوگان موتورسیکلت‌ها، اکنون سرانجام وارد مرحله اجرا شده است. هدف اصلی آن ساماندهی ناوگان عظیم ۱۴ میلیونی موتورسیکلت‌های فعال در کشور و ایجاد تعادل در مصرف سوخت، کاهش آلایندگی و ارتقای ایمنی تردد است.
بر اساس اعلام ستاد نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، اجرای این طرح از روز ۲۴ آبان ماه ۱۴۰۴ در سراسر کشور آغاز شده و تمامی مالکان موتورسیکلت‌های فرسوده می‌توانند با مراجعه به سامانه‌های معرفی‌شده، فرآیند ثبت‌نام خود را انجام دهند. آنچه این طرح را برای بسیاری از موتورسواران جذاب می‌کند، تسهیلات ویژه و کم‌سابقه‌ای است که دولت برای تشویق به نوسازی در نظر گرفته است.
تسهیلات ۱۲۰ تا ۱۵۰ میلیونی برای خرید موتورسیکلت نو
بخش مهم و جذاب این طرح مربوط به تسهیلات بانکی برای خرید موتورسیکلت جدید است. میزان و نوع تسهیلات بر اساس نوع موتورسیکلت انتخابی متفاوت خواهد بود:
نوع موتورسیکلت جدید | سقف وام قابل دریافت
— | —
موتورسیکلت بنزینی | ۱۲۰ میلیون تومان
موتورسیکلت برقی | ۱۵۰ میلیون تومان
این وام‌ها با شرایط ویژه، دوره بازپرداخت مناسب و سود ترجیحی ارائه می‌شوند و مالکان بدون نیاز به پرداخت نقدی سنگین، قادر خواهند بود وسیله نقلیه جدید تهیه کنند. دولت همچنین برای فرآیند اسقاط موتورسیکلت‌های فرسوده، یارانه جداگانه‌ای نیز در نظر گرفته است تا هزینه نوسازی برای مالکان به حداقل برسد.
فرآیند «کلید به کلید»؛ بدون تاخیر و بدون توقف
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این طرح، اجرای مدل «کلید به کلید» است. در این شیوه، مالکان موتورهای فرسوده پس از تحویل وسیله نقلیه قدیمی خود، بلافاصله موتورسیکلت جدید را دریافت خواهند کرد. این فرآیند باعث حذف انتظارهای طولانی، کاهش بروکراسی اداری و تسهیل در روند نوسازی می‌شود.
بر اساس اظهارت مسئولان، هدف اصلی این روش آن است که فرآیند اسقاط و تحویل موتورسیکلت جدید بدون فاصله زمانی انجام شود تا انگیزه مالکان برای مشارکت در طرح افزایش یابد و روند نوسازی به صورت مستمر ادامه پیدا کند.
اهداف کلان اجرای طرح نوسازی موتورسیکلت‌ها
کشور ایران طی سال‌های گذشته با چالش بزرگ فرسودگی ناوگان موتورسیکلت‌ها مواجه بوده است؛ چالشی که علاوه بر مصرف بالای سوخت، منجر به انتشار آلاینده‌های قابل توجه نیز می‌شود. بر اساس آمار رسمی، بیش از ۱۴ میلیون موتورسیکلت فعال در کشور تردد می‌کنند که بخش قابل توجهی از آن‌ها عمر بیش از ۱۰ سال دارند و بسیاری حتی نزدیک به ۳۰ سال در حال فعالیت هستند.
این حجم بزرگ از ناوگان فرسوده موجب بروز مشکلاتی از جمله:
-
افزایش مصرف بنزین و ناترازی در بخش سوخت
-
تشدید آلودگی هوای کلان‌شهرها
-
افزایش تصادفات ناشی از فرسودگی و نقص فنی
-
رشد هزینه‌های تعمیر و نگهداری برای مالکان
-
افزایش بار مالی دولت بابت تامین سوخت یارانه‌ای
با توجه به این چالش‌ها، اجرای طرح نوسازی و ارائه تسهیلات ویژه، اقدامی ضروری برای مدیریت مصرف انرژی و توسعه حمل‌ونقل پاک محسوب می‌شود.
برنامه سال نخست؛ نوسازی ۷۰ هزار موتورسیکلت
طبق اعلام ستاد نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، در سال جاری برنامه‌ریزی شده است که:
-
۵۰۰۰ دستگاه موتورسیکلت برقی
-
۶۵۰۰۰ دستگاه موتورسیکلت بنزینی
جایگزین موتورهای فرسوده موجود در کشور شوند. این اعداد در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت تا به تدریج تعداد قابل توجهی از ناوگان فرسوده از چرخه تردد حذف شود.
توجه ویژه به موتورهای برقی
در راستای توسعه حمل‌ونقل پاک و کاهش چشمگیر آلودگی هوا، دولت تأکید ویژه‌ای بر گسترش استفاده از موتورسیکلت‌های برقی دارد. ارائه تسهیلات بالاتر، یارانه اسقاط بیشتر و اولویت‌بندی در صدور مجوزها از جمله اقداماتی است که برای تقویت این مسیر در نظر گرفته شده است.
موتورسیکلت‌های برقی با وجود هزینه اولیه خرید بیشتر، هزینه نگهداری بسیار پایین‌تری دارند و مصرف انرژی آن‌ها چندین برابر کمتر از مدل‌های بنزینی است. از این رو، موتورهای برقی بخش مهمی از برنامه کاهش مصرف سوخت کشور را تشکیل می‌دهند.
همکاری ۱۳ نهاد برای اجرای طرح
به دلیل گستردگی و اهمیت این طرح، ۱۳ نهاد مهم کشور از جمله:
-
وزارت صنعت، معدن و تجارت
-
وزارت نفت
-
سازمان محیط زیست
-
پلیس راهور
-
بانک‌های عامل
-
ستاد حمل‌ونقل و سوخت
در اجرای یکپارچه و دقیق طرح مشارکت دارند. این همکاری میان‌بخشی باعث شده است روند نوسازی بدون وقفه و با کمترین پیچیدگی برای مالکان انجام شود.
تسهیل مراحل ثبت‌نام و حذف بروکراسی‌های زائد
برای افزایش مشارکت مردمی، نرم‌افزارها و سامانه‌های ثبت‌نام به گونه‌ای طراحی شده‌اند که فرآیند دریافت وام، تحویل موتور فرسوده و دریافت وسیله جدید، بدون نیاز به مراجعات متعدد اداری انجام پذیر باشد.
مسئولان تأکید کردند که هدف نهایی این طرح، ارائه فرآیندی سریع، روان و ساده برای موتورسواران است و تمام فعالیت‌ها با هدف حذف اتلاف وقت و کاهش کاغذبازی انجام شده است.
