بحران آب در ایران؛ از هشدار تخلیه پایتخت تا هدررفت ۷۰ درصدی نزولات جوی

 ریشه‌های اصلی بحران آب
بحران آب در ایران فراتر از یک تهدید محیط زیستی است و زندگی روزمره شهروندان را تحت تأثیر قرار داده است. کارشناسان سه عامل اصلی را در تشدید بحران موثر می‌دانند:

۱. اتلاف گسترده آب به دلیل تبخیر
ایران در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار دارد و حدود ۷۰ درصد از نزولات جوی (تقریباً ۲۸۰ میلیارد مترمکعب) به دلیل تبخیر از دست می‌رود. کشورهای دیگر با پوشش‌های حفاظتی این میزان هدررفت را کاهش داده‌اند، اما ایران فاقد سازوکار مؤثر است.

۲. برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی و فرونشست زمین
حفر چاه‌های مجاز و غیرمجاز موجب تخلیه شدید سفره‌های آب زیرزمینی شده و پیامدهایی چون فرونشست زمین و خشک شدن رودخانه‌ها را به دنبال داشته است. بازگشت به شرایط طبیعی دشوار شده است.

۳. هدررفت بالای آب در شبکه‌های فرسوده
شبکه‌های فرسوده انتقال آب نیز عامل مهمی در هدررفت منابع هستند. در تهران، بیش از ۲۵ درصد از آب تولیدی تحت عنوان «آب بدون درآمد» از دست می‌رود که دو سوم آن ناشی از نشت واقعی است. متوسط هدررفت در سطح کشور حدود ۵۰ درصد است.

راهکارهای پیشنهادی کارشناسان

کارشناسان حوزه آب معتقدند برای مدیریت پایدار منابع آبی باید رویکردها تغییر کند و اقدامات علمی و اقتصادی انجام شود:

• بازچرخانی و استفاده مجدد از آب: توسعه تصفیه و بهره‌برداری از پساب‌ها

• اصلاح الگوی مصرف: کاهش مصرف خانگی، کشاورزی و صنعتی

• واقعی‌سازی قیمت آب: تعیین قیمت بر اساس ارزش واقعی اقتصادی

به گفته متخصصان، اختصاص بخش کوچکی از هزینه‌های طرح‌های انتقال آب به توسعه زیرساخت‌های بازچرخانی می‌تواند وضعیت منابع آبی را به شکل قابل توجهی بهبود دهد. حل بحران آب نیازمند اراده ملی، برنامه‌ریزی دقیق و تغییر نگرش در سیاست‌های کلان آبی کشور است.