صنعت نمایشگاهی ایران در شرایطی قرار گرفته که میان ظرفیتهای بالقوه و بحرانهای ساختاری معلق مانده است.
علی رجبزاده، از فعالان این حوزه، معتقد است نگاه سنتی، تصمیمات ناپایدار و ضعف زیرساختهای حرفهای، مانع اصلی رشد این صنعت در کشور به شمار میرود.
او با اشاره به ظرفیتهای بالای ایران در حوزههایی چون مواد غذایی، دارو، ماشینآلات و انرژی گفت:
«بازار داخلی بزرگ و توان صنایع ایرانی، فرصتی کمنظیر برای تبدیل ایران به قطب نمایشگاهی منطقه ایجاد کرده است، اما در نبود سیاستگذاری پایدار، فضای مبهم سیاست خارجی و ضعف در دیپلماسی تجاری، این فرصتها خنثی شدهاند.»
رجبزاده تأکید کرد که زیرساختهای نمایشگاهی کشور فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارند و خدمات لجستیکی، بانکی و تسهیلات ورود و خروج کالا همچنان پرهزینه و پرریسک است. او افزود:
«مداخله مستقیم دولت و تغییرات ناگهانی در سیاستها، فضای فعالیت را برای برگزارکنندگان و مشارکتکنندگان بسیار پرریسک کرده است.»
🔹 نمایشگاه؛ از غرفهسازی تا خلق ارزش
این فعال صنعت نمایشگاهی با انتقاد از نگاه سنتی به مفهوم نمایشگاه گفت:
«در جهان، برگزارکنندگان حرفهای مفهوم بازگشت سرمایه را جایگزین حضور نمادین کردهاند. نمایشگاههای بزرگ امروز فضایی برای تعامل واقعی، انتقال دانش و شبکهسازی مؤثر هستند، نه فقط محلی برای پر کردن سالنها.»
🔹 نقش دولت؛ حمایت یا مانع توسعه؟
رجبزاده در ادامه افزود:
«در کشورهای موفق، دولت نقش تسهیلگر دارد نه متولی. اما در ایران دولت خود را صاحب نمایشگاه میداند و نتیجه این رویکرد، ایجاد انحصار، رانت و صدور مجوزهای غیرشفاف است.»
او تأکید کرد: «وظیفه دولت تضمین ثبات، امنیت سرمایهگذاری و کاهش بوروکراسی است، نه رقابت با بخش خصوصی.»
🔹 چالش تحریمها و مکانیزم ماشه
در بخش دیگری از گفتوگو، رجبزاده درباره پیامدهای فعال شدن مکانیزم ماشه گفت:
«بازگشت تحریمها و محدودیتهای بانکی باعث کاهش شدید مشارکت شرکتهای خارجی در نمایشگاههای ایران خواهد شد. در چنین شرایطی، انزوای تدریجی این صنعت اجتنابناپذیر است.»
او تنها راهکار موقت را تمرکز بر بازارهای منطقهای و توسعه نمایشگاههای دیجیتال دانست، اما افزود:
«تا زمانی که سیاست خارجی کشور تنشزا باشد، این اقدامات بیشتر نقش مُسکن موقت خواهند داشت تا راهحل پایدار.»
🔹 الگوهای موفق جهانی
رجبزاده با اشاره به تجربیات موفق آلمان، امارات و چین گفت:
«ثبات تصمیمگیری، استقلال برگزارکنندگان و احترام به تخصص، سه عامل کلیدی موفقیت در صنعت نمایشگاهی است. هیچکدام از این کشورها با دستور رشد نکردند، بلکه با برنامهریزی بلندمدت و اعتماد به بخش خصوصی پیش رفتند.»
او در پایان تأکید کرد:
«اگر دولت به جای مالکیت، نقش تنظیمگر را بپذیرد و زیرساختها را در اختیار بخش خصوصی واقعی قرار دهد، ایران میتواند ظرف کمتر از یک دهه به مرکز نمایشگاهی منطقه تبدیل شود. در غیر این صورت، حذف تدریجی از نقشه نمایشگاهی خاورمیانه اجتنابناپذیر است.»
